Z 250 do 500 mln zł Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych zwiększył budżet programu samochodowego. Zmieniły się także daty kolejnych naborów do programu. Kolejny nabór nie rozpocznie się w czerwcu, ale dopiero w sierpniu. Wydłużył się także czas rozpatrywania wniosku przez Fundusz.
dofinansowanie do samochodu nowego lub używanego
Z dofinansowania do zakupu dostosowanego samochodu mogą skorzystać osoby z niepełnosprawnością w stopniu znacznym, które co bardzo ważne, nie mogą samodzielnie przesiadać się z wózka na fotel kierowcy lub pasażera. 6 października 2022 r. rada nadzorcza PFRON wprowadziła zmiany w programie, rozszerzając krąg uprawnionych do skorzystania z niego na dzieci do 16 roku życia. I nie ma tu dodatkowych wymagań związanych z wiekiem dziecka. Warunkiem jest, że wnioskujący nie może poruszać się bez użycia wózka i legitymuje się ważnym orzeczeniem o niepełnosprawności ze wskazaniem konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji.

Fundusz udziela dofinansowania do dostosowanego samochodu nowego lub używanego do 6 lat. Sprzedający będzie musiał wystawić dokument potwierdzający 12-miesięczną gwarancję w przypadku samochodu używanego i 24-miesięczną na nowy samochód. Samochód będzie można kupić na terenie całej Unii Europejskiej.

Jak wyjaśnia PFRON, pod pojęciem „dostosowany samochód osobowy” należy rozumieć pojazd, w którym dokonano technicznych dostosowań pod kątem indywidualnych potrzeb kierowcy lub pasażera z niepełnosprawnością. Warunkiem jest, że nie mogą oni poruszać się bez użycia wózka, a dostosowanie samochodu ma umożliwić zajęcie miejsca kierowcy lub pasażera bez konieczności przesiadania się z wózka.

Dofinansowanie zakupu samochodu używanego możliwe jest po spełnieniu następujących warunków:

data pierwszej rejestracji pojazdu, którego zakup ma być dofinansowany nie może być wcześniejsza niż 72 miesiące przed datą podpisania umowy na dofinansowanie. Nie ma znaczenia, czy podczas pierwszej rejestracji pojazd został określony jako dostosowany;
dostosowany samochód osobowy będzie zakupiony od podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą, której przedmiotem jest handel hurtowy i detaliczny samochodami osobowymi, naprawa samochodów osobowych (dział: 45 Polskiej Klasyfikacji Działalności), potwierdzony wpisem do krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej REGON lub tożsamych podmiotów prowadzących działalność gospodarczą na terenie Unii Europejskiej;
dostosowany samochód osobowy na dzień wystawienia faktury o płatność końcową będzie dopuszczony do ruchu drogowego zgodnie z ustawą z 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym.
We wniosku o dofinansowanie, składający go, podaje przewidywaną cenę zakupu dostosowanego samochodu osobowego. Nie jest wymagane załączenie do wniosku oferty czy faktury proforma od sprzedawcy. Decyzja o przyznaniu dofinansowania podejmowana jest na podstawie wniosku osoby z niepełnosprawnością, który składany jest do PFRON wraz oświadczeniem, że wnioskodawca nie jest w stanie w żadnej sytuacji i na żadnym dystansie przemieszczać się bez użycia wózka, oraz że nie jest w stanie samodzielnie przesiadać się z wózka na siedzenie samochodu i z siedzenia samochodu na wózek. Potwierdza to także zaświadczenie lekarskie, które należy dołączyć do wniosku (można je pobrać tutaj).

Wnioski są obsługiwane przez wojewódzkie oddziały PFRON i można je składać wyłącznie elektronicznie przez system SOW lub w oddziale PFRON przy pomocy pracownika Funduszu. Proces wnioskowania o dofinansowanie jest opisany na stronie PFRON

Jakie dofinansowanie do dostosowanego samochodu?
Wysokość dofinansowania będzie zależała od ceny samochodu. Progi dofinansowania, które mogą się kumulować, wyniosą dla kierowcy z niepełnosprawnością:

do kwoty 150 tys. zł – 80 proc. ceny samochodu,
nadwyżka ponad kwotę 150 tys. zł do 250 tys. zł – 50 proc. nadwyżki,
nadwyżka ponad kwotę 250 tys. zł do 300 tys. zł – 30 proc. nadwyżki.
Zakup samochodu o koszcie wyższym niż 300 tys. zł nie będzie mógł być dofinansowany z programu PFRON.

- Jeśli samochód będzie kosztował 270 tys. zł , to dofinansowanie z programu wyniesie 176 tys. zł – podaje przykład Tomasz Maruszewski, zastępca prezesa zarządu PFRON ds. spraw finansowych.

Progi dofinansowania dla samochodu dostosowanego, który będzie kupował pasażer z niepełnosprawnością wyniosą:

do kwoty 130 tys. zł – 85 proc. ceny samochodu,
nadwyżka ponad kwotę 130 tys. zł do 200 tys. zł – 50 proc. nadwyżki,
nadwyżka ponad kwotę 200 tys. zł do 230 tys. zł – 30 proc. nadwyżki.
Zakup samochodu dla pasażera powyżej 230 tys. nie będzie dofinansowany.

Czytaj w LEX: Asystent osobisty osoby niepełnosprawnej – komentarz praktyczny >>>

Rekordowa kwota na program samochodowy, ale mała grupa beneficjentów
- Naszym celem jest rzeczywiste stworzenie warunków dla osób, które nie mogą przesiadać się z wózka, nie są w stanie tego zrobić – podkreślił wiceminister rodziny i polityki społecznej Paweł Wdówik, pełnomocnik rządu ds. osób niepełnosprawnych. Wiceminister podkreślił, że celem jest zwiększenie podmiotowości i niezależności osób z niepełnosprawnościami.

Jednak ten warunek, m.in. może sprawić, że z programu w rzeczywistości nie będzie mogło skorzystać zbyt wiele osób. – Liczba osób, które nie są w stanie przesiąść się z wózka na fotel kierowcy czy pasażera, to bardzo wąska grupa – zauważa Izabela Sopalska-Rybak, prezeska Fundacji Kulawa Warszawa. – Chodzi zapewne o to, żeby wspomóc osoby, które mają najtrudniej – dodaje.

Sam cel wydaje się słusznym kierunkiem, jednak jak zauważa Tomasz Armudowicz, takie warunki mogą być zbyt szczegółowe. – Mając czterokończynowe porażenie i poruszając się na wózku aktywnym, musiałbym przesiąść się na wózek elektryczny, żeby móc skorzystać z tego programu. To oznacza, że z większej aktywności, jaką daje mi wózek aktywny, musiałbym stać się mniej samodzielny, przesiadając się na wózek elektryczny – wyjaśnia. Sam jest kierowcą, jednak do programu się nie kwalifikuje. – Wsiadając do samochodu na wózku aktywnym, przy pierwszym zakręcie będę z niego leciał, bo nie pracują u mnie mięśnie np. grzbietu i brzucha. Aby mieć stabilną pozycję za kierownicą, muszę mieć wysokie oparcie i trzymanie boczne, które zapewnia tylko wózek elektryczny. Na co dzień nie potrzebuję takiego wózka, bo jestem na tyle aktywny, że mogę jechać wózkiem zwykłym. Z dyskusji na forum dla osób z niepełnosprawnościami wynika, że jest bardzo wiele takich osób jak ja – dodaje. Dla niego bardzo przydatny byłby mechanizm, który automatycznie załadowałby wózek do samochodu, gdy już z niego się przesiądzie za kierownicę. Sam nie może tego zrobić, a więc zawsze potrzebna jest druga osoba. W niezależnym życiu dla Tomasza to byłoby najbardziej przydatne. – Najtańszy taki system kosztuje kilkadziesiąt tysięcy złotych – mówi.

Jak podkreśla PFRON, osoby, które wnioskują o dofinansowanie samochodu w tzw. „programie samochodowym” PFRON mogą też korzystać z innych programów Funduszu, w tym z „Aktywnego Samorządu”. Wysokość dofinansowania na zakup i montaż oprzyrządowania do posiadanego samochodu z programu PFRON „Aktywny samorząd” wynosi w 2023 r.

do 70 tys. zł (w zeszłym roku było 10 tys.) dla osoby z umiarkowanym i znacznym stopniem niepełnosprawności ze względu na ruch oraz dla osoby do 16. roku życia i
4 400 zł (było 4 tys. zł) dla osób z niepełnosprawnością słuchu.
Czytaj też: Orzecznictwo o niepełnosprawności - poradnik na przykładach >>>

Kryteria oceny wniosku
Dofinansowanie może otrzymać osoba, która spełnia następujące warunki:

posiada ważne orzeczenie o niepełnosprawności ze wskazaniem konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji albo orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności;
oświadczy, że nie jest w stanie w żadnej sytuacji i na żadnym dystansie przemieszczać się bez użycia wózka, oraz że nie jest w stanie samodzielnie przesiąść się z wózka na siedzenie samochodu, co dodatkowo potwierdza lekarz specjalista ortopedii, rehabilitacji lub neurologii na druku formularza dołączonego do wniosku;
oświadczy, że nie dokona zbycia pojazdu dofinansowanego ze środków programu przez okres co najmniej 60 miesięcy od dnia o